Dienstwoning Veenhuizen

Inleiding

Rond het midden van de negentiende eeuw in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken gebouwde DIENSTWONING. Waarschijnlijk fungeerde het woonhuis als onderwijzerswoning voor de indertijd tot school verbouwde naastgelegen katoenspinnerij. De woning is gebouwd in een Ambachtelijk-traditionele bouwstijl.
Het pand heeft een functionele relatie met de naastgelegen bebouwing, bestaande uit de
voormalige katoenspinnerij (Rijksmonument), het zuidelijk gelegen restant van de katoenspinnerij (Provinciaal monument) en de voormalige directiewoning (Provinciaal monument). De onderwijzerswoning is op onderdelen aangepast, zoals een toegevoegde platte aanbouw, een niet originele dakkapel aan de zuidzijde en enkele gewijzigde kozijndetails.
Het erf is gewijzigd en bestaat uit een tuin met gazon en niet originele erfbeplanting en erfverharding. Verder aan west- en noordzijde enkele oude bomen. Het pand is gelegen midden in het agrarisch buitengebied van het dorp Veenhuizen.

Omschrijving

Een uit 1 bouwlaag bestaande en op rechthoekige plattegrond gebouwde DIENSTWONING die is opgetrokken in een rood/bruine baksteen voorzien van een witte kalkvoeg. Het pand wordt gedekt door een afgeknot schilddak belegd met een gesmoorde oude Hollandse pan; uitkragende bakgoot op klossen; geprofileerde gootlijst; geprofileerde daklijst langs bovenzijde dak; hoog opgaande gemetselde schoorsteen met uitkragende rand op zuidelijk dakschild; 4-ruits houten dakkapel onder plat dak voorzien van geprofileerde daklijst op oostelijk dakschild; forse houten dakkapel onder plat dak op westelijk dakschild; niet originele dakkapel onder plat dak op zuidelijk dakschild; dakvensters.
De oostelijke gevel wordt geleed door drie 6-ruits schuifvensters onder hanenkam voorzien van houten lekdorpel en paneelluiken; klein staand venster onder rollaag; entree die bestaat uit een houten paneeldeur voorzien van 6-ruits liggend venster; 3-ruits bovenlicht onder hanenkam; natuurstenen onderdorpel en neut; geprofileerde houten luifel ter hoogte van kalf.
In de westelijke gevel vier schuifvensters voorzien van luiken als in de oostgevel; paneeldeur.
De zuidelijke gevel wordt geleed door een venster als in de oostgevel. Verder een platte rechthoekige aanbouw van 1 bouwlaag; geprofileerde daklijst; niet originele houten deur en niet origineel 4-ruits venster. Deze latere aanbouw valt niet onder de provinciale bescherming.

Waardering

De dienstwoning is van algemeen provinciaal belang op grond van de volgende criteria:

Cultuurhistorische waarde

• de dienstwoning behorende bij de voormalige katoenspinnerij van de Maatschappij van Weldadigheid vertegenwoordigt een hoge cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een dienstwoning bij het bedrijfscomplex van de katoenspinnerij, vanwege de relatie met de geschiedenis van de Rijkswerkinrichting en het gebied van Veenhuizen dat als geheel een bijzondere plaats inneemt binnen de ontwikkelingsgeschiedenis van de ontginning van woeste gronden, armenzorg, (gedwongen) werkverschaffing en later de huisvesting van gedetineerden in Drenthe

Architectuurhistorische waarde

• de dienstwoning vormt een bijzondere uitdrukking van de woonhuisarchitectuur uit het midden van de negentiende eeuw in een Ambachtelijk-traditionele trant;
• vanwege het kenmerkende materiaalgebruik en de zorgvuldige detaillering in Ambachtelijk-traditionele trant

Stedenbouwkundige / ensemblewaarde

• vanwege de betekenis van de dienstwoning als essentieel historisch-functioneel complexonderdeel van de voormalige katoenspinnerij behorende bij de Rijkswerkinrichting Veenhuizen die als representant van de ontwikkelingsgeschiedenis van de ontginning van woeste gronden, armenzorg, (gedwongen) werkverschaffing en later de huisvesting van gedetineerden in Drenthe in cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig opzicht van belang is;
• vanwege de beeldbepalende ligging van de dienstwoning in het buurtschapje Bergveen en binnen het van rijkswege Beschermde Gezicht van Veenhuizen;
• vanwege de visuele en historisch-functionele samenhang met de naastgelegen beschermde restanten van de katoenspinnerij en de voormalige dienstwoning Stoomweg 2 die eveneens wordt aangewezen als provinciaal monument

Gaafheid / authenticiteit

• vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur van de dienstwoning;
• vanwege de waarde van de dienstwoning in relatie tot de hoge mate van gaafheid van de stedenbouwkundige structuur en het bebouwingsbeeld binnen het van rijkswege beschermde gezicht van Veenhuizen

Zeldzaamheid

• vanwege de redelijke mate van zeldzaamheid van de dienstwoning in de provincie Drenthe in relatie tot de voornoemde cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kenmerken