Dwarshuisboerderij De Wijk

Inleiding

Een in Overgangsarchtectuur met kenmerken van de Art Nouveau gebouwde DWARSHUISBOERDERIJ. In 1909 werd in opdracht van E.Z. en J.H. Oldenbanning het door H. Brugmans ontworpen dwarshuis voor de reeds bestaande boerderij uit omstreeks 1850 gebouwd. Een fundatiesteen in de portiek van de entree vermeldt de namen van de eerstesteen-leggers.
Het bouwdeel met zadeldak aan de westzijde van het voorhuis is volgens de eigenaar gebouwd als keuken, en stamt uit de tweede helft van de negentiende eeuw. Het voorhuis uit 1909 is rijk gedetailleerd met in het midden een rondboogportiek voorzien van geglazuurde Art Nouveau-tegels.
Op het erf aan de westzijde van de schuur een kapschuur en op het achtererf een gemetselde vrijstaande schuur, die beide niet onder de provinciale bescherming vallen.
De boerderij ligt teruggerooid aan de cultuurhistorisch waardevolle Commissieweg met meer villa-achtige agrarische lintbebouwing, heeft aan de voorzijde een gazon en op het erf enkele oude bomen. Langs de oostgevel van het voorhuis staat nog een origineel smeedijzeren HEKWERK.

Omschrijving

Een uit 1 bouwlaag bestaande en gedeeltelijk onderkelderde DWARSHUISBOERDERIJ met aangebouwde keuken. Het op een samengestelde plattegrond gebouwde pand is opgetrokken in een rood/bruine baksteen op uitkragend gemetseld trasraam onder een natuurstenen afzaat. Het woonhuis wordt gedekt door een schilddak zwart geglazuurde Tuiles du Nord; twee gemetselde nokhoekschoorstenen met geel-rode band en schoorsteenbord; geprofileerde houten bakgoot op eenvoudige natuurstenen consoles. Op het zuidelijk dakschild twee dakkapellen onder een naar voren overkragend zadeldak met lei; loden piron; windveer in de vorm van gedrukte spitsboog; zijbekleding lei; staand venster. Oostelijk dakschild idem, maar met chalet-achtig overstek. Op het noordelijke dakschild een dakkapel uit 1956.De gevels van het voorhuis worden geleed door getoogde H-vensters; natuurstenen lekdorpel; rood bakstenen segmentboog; natuurstenen rustica aanzetsteen; rood/gele bakstenen band; gemetseld fries. In het midden van de symmetrische voorgevel een verhoogd middenrisaliet met een boven de entree licht uitkragend gedeelte; overkragend tentdak met leibedekking en loden piron; houten bakgoot op geprofileerde klossen; 3 geschakelde staande vensters onder rood bakstenen segmentbogen met aanzet- en sluitsteen.
De entree is gelegen in een hoefijzerboogportiek in het middenrisaliet in de voorgevel. Portiek met natuurstenen aanzet- en sluitsteen en neggenblokken; segmentboog portiekomlijsting van rode baksteen; boven portiek rood/geel bakstenen segmentboog met bakstenen opvulling boogveld; paneeldeur voorzien van houtsnijwerk en venster met smeedijzeren sierrooster; gedecoreerd en geprofileerd kozijn; geprofileerd kalf; aan weerszijden van de deur twee boven elkaar geplaatste zijlichten, waarvan de onderste met smeedijzeren sierrooster; portiek bekleed met geglazuurde Art Nouveau-tegel; natuurstenen fundatiesteen (‘E.Z. en J.H. Oldenbanning 17 Mei 1909’); 3 treden hoge natuurstenen stoep.
De aangebouwde schuur is opgetrokken in rood/bruine baksteen op een cementen plint en wordt gedekt door een over het achterhuis doorlopend afgewolfd zadeldak. Het achterhuis is belegd met zwart geglazuurde Tuiles du Nord als op het voorhuis; op het dak van de schuur riet met onderlangs 9 rijen grijze platte Muldenpan; geprofileerde windveer; niet originele dakvensters in pannenrij.
De oostelijke gevel van de schuur wordt geleed door getoogde betonnen 2-ruits stalvensters met lekdorpel onder rollaag met daaronder een forse houten weldorpel. De westelijke zijgevel met getoogde 6-ruits gietijzeren stalramen onder rollaag en de achtergevel zijn grotendeels opnieuw opgetrokken in een niet originele baksteen, waarbij delen van de oorspronkelijke gevelindeling zijn gewijzigd.
In de oostelijke gevel van het achterhuis is een zijbaander aangebracht met 3-ruits bovenlicht en een opgeklampte deur met bovenlicht.
Tegen de westelijke gevel van het voorhuis een aangebouwde keuken. De zichtbare verbinding met de boerderij wordt gevormd door een houten paneeldeur met 3-ruits getoogd venster, waarboven gemetselde, opengewerkte borstwering. De woning is opgetrokken in rood/bruine baksteen op grijze plint en wordt gedekt door een overstekend zadeldak waarop een gesmoorde oude Hollandse pan; staand venster met getoogd bovenlicht onder hanenkam met gepleisterde lekdorpel; gietijzeren roosvenster met rollaag in topgevel; gedecoreerde windveer met makelaar. Achterzijde niet origineel pleisterwerk en een niet originele houten topgevel.
Langs de oostgevel van het voorhuis staat nog een origineel smeedijzeren HEKWERK.

Waardering

Het boerderijcomplex met dwarshuisboerderij, aangebouwde keuken en hekwerk is van algemeen belang voor de provincie Drenthe op grond van de volgende criteria:

Cultuurhistorische waarde

  • vanwege de waarde van het boerderijcomplex met dwarshuisboerderij, aangebouwde keuken en hekwerk als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het Drentse, gemengde boerenbedrijf omstreeks 1910

Architectuurhistorische waarde

  • als bijzondere uitdrukking van een boerderijcomplex met dwars geplaatst voorhuis uit 1909 in Overgangsarchtectuur met kenmerken van de Art Nouveau
  • vanwege de esthetische kwaliteiten van het boerderijcomplex op een ruim erf
  • vanwege het kenmerkende materiaalgebruik en de zorgvuldige detaillering van de dwarshuisboerderij in Overgangsarchtectuur met kenmerken van de Art Nouveau

Stedenbouwkundige/ensemble waarde

  • vanwege de beeldbepalende ligging van het boerderijcomplex op een ruim erf in het agrarisch lint van de Commissieweg
  • vanwege de betekenis van de dwarshuisboerderij, de aangebouwde keuken en het hekwerk als essentiële onderdelen van een boerderijcomplex dat als representant van de historische Drentse boerderij in cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig opzicht van belang is

Gaafheid

  • vanwege de redelijke mate van gaafheid van het boerderijcomplex
  • vanwege de waarde van het boerderijcomplex in relatie tot de hoge mate van gaafheid van de stedenbouwkundige structuur en het bebouwingsbeeld van de omgeving

Zeldzaamheid

  • vanwege de redelijke mate van zeldzaamheid van het boerderijcomplex in de provincie Drenthe in relatie tot de voornoemde cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kenmerken