stadsvilla / pastorie

Inleiding

De STADSVILLA is gebouwd als vrijstaand hoekpand omstreeks 1895 in Eclectische stijl met elementen van de Neorenaissance. In het verleden heeft het pand dienstgedaan als pastorie. Het ligt in de rooilijn op de kruising van het Zuideinde met de Stationsweg in een cultuurhistorisch zeer waardevol gebied met overwegend huisvesting voor de stedelijke burgerij en elite in de periode ruwweg tussen 1880-1920.
De villa vormt een ensemble met de naastgelegen stadsvilla Stationsweg 1 die eveneens is aangewezen als provinciaal monument. Doordat het deel uitmaakt van de scholengemeenschap is het erf ingrijpend gewijzigd en aangepast. Aan de voorzijde (west) bevindt zich een tuin met het origineel siersmeden HEKWERK met een dubbel openslaand deel voorzien van krulmotief naar de entree. Het pand wordt als woonhuis beschreven. De recente verbinding met het naastgelegen schoolgebouw valt niet onder provinciale bescherming.

Omschrijving

De STADSVILLA heeft een samengestelde plattegrond, twee bouwlagen, een afgeknot schilddak dat gedekt is met grijze Bouletpannen en aan de voorzijde (west) een driezijdige uitbouw. De gootlijst op het dak en de nokken zijn van zink, een geprofileerde gootlijst loopt langs de gevels. In de westelijke (in de uitbouw) en zuidelijke dakschilden bevindt zich een kleine dakkapel met een kantelbaar rondboogvenste met decoratief geprofileerde lijsten en wangen onder een uitkragende gootlijst en een getoogde kroonlijst met boogveld. De zij- en bovenkanten zijn bekleed met zink. In het noordelijke dakschild bevinden zich twee dakvensters die niet onder bescherming vallen.
De STADSVILLA is opgetrokken in rode baksteen in kruisverband, op een grijze plint. De voor- en zuidelijke gevel zijn op de hoeken verticaal geleed door gepleisterde blokmotieven (rustica) die, bij de rondom verlopende decoratieve daklijst met paneelprofilering en eierlijst, uitlopen in geprofileerde houten consoles. Boven het balkon komt de rustica samen in een segmentboog met een sluitsteen. Over de voor- en zijgevels verlopen speklagen die aansluiten bij de grijze afzaten op de sierlijsten met diamantkop onder en de kalven en kroonlijsten van de vensters.
Alle vensters op de begane grond zijn voorzien van eenzelfde omlijsting bestaande uit een fronton van een fries met consoles en een getoogde kroonlijst met een gestuct ornament in de timpaan met onder de vensters een geprofileerd gestuct paneel met een afzaat erboven.
De omlijsting van alle vensters op de verdieping zijn op dezelfde wijze vormgegeven: een fries met consoles en een rechte kroonlijst, een grijze afzaat en een sierlijst met diamantkop. De achtergevel is hierop een uitzondering, de versiering is hier achterwege gelaten.
De voorgevel is op de begane grond geleed door een houten kruisvenster met geprofileerd kozijn en op de verdieping door een kruisvenster met spijlen in de onderste vensters. In de driezijdige halfronde erkerachtige uitbouw bevindt zich in elk gevelvlak een venster.
De zuidelijke zijgevel is geleed door verbrede hoekrisalieten met vensters, op de verdieping is het westelijke venster dichtgemetseld. Op de begane grond is centraal een blinde rondboognis met segmentboog en sluitsteen en een watersteen aangebracht. Op de verdieping bevindt zich een cirkelvormige decoratie van siermetselwerk met sluistenen.
De achtergevel is sober en wordt geleed door twee achterentrees met een gemetselde stoep en drie vensters met bovenlicht. Zinken hemelwaterafvoer loopt over de zijgevels. De oostelijke zijgevel heeft een verbinding met het naastgelegen gebouw. De geleding bestaat uit een originele ondiepe rechthoekige uitbouw met platdak aan de gevel, de speklagen lopen door en de hemelwaterafvoer heeft hier een verbinding met vergaarbakken. Op het dak staat een kleine schoorsteenpijp. De deur en de loopbrug vallen niet onder provinciale bescherming.
De entree bevindt zich in de voorgevel en bestaat uit een open portiek dat te bereiken is via een natuurstenen stoep met een enkele trede, de deur is voorzien van decoratief gesneden houtwerk met rozetten, vensteromlijsting, een getoogd fronton met ornament en twee staande rondboogvensters. Boven de deur bevindt zich een bovenlicht, een decoratief fries en in de deuromlijsting een briefopening. Het portiek heeft een decoratief gepleisterd plafond en aan weerszijden halfzuiltjes met composietkapitelen op concoles die als het ware het bovenliggende halfronde balkon dragen. Het balkon heeft een balustrade van balusters met een geprofileerde handlijst. De dubbele balkondeuren hebben een bovenlicht met glas in lood, een fries en een geprofileerde omlijsting.
De aanbouw van rode baksteen en grijze plint bevindt zich deels aan de achtergevel en deels aan de noordelijke zijgevel waar het is opgenomen in de verbinding. Het heeft een plat dak met een gootlijst en een hemelwaterafvoer, drie niet originele vensters en twee kleine getraliede vensters met strekkenlaag, alle met afzaat. De gevel die haaks staat op de achtergevel verspringt net iets voorbij het midden.

Waardering

De stadsvilla met hekwerk is van algemeen provinciaal belang op grond van de volgende criteria:

Cultuurhistorische waarde

• de stadsvilla met hekwerk vertegenwoordigt cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van de huisvesting van de stedelijke elite in Drenthe

Architectuurhistorische waarde

• vanwege de waarde van de stadsvilla met hekwerk gebouwd omstreeks 1895 als bijzondere uitdrukking van woonhuisarchitectuur in Eclectische stijl met elementen van de Neorenaissance in Drenthe;
• vanwege de esthetische kwaliteiten van het ontwerp;
• vanwege het kenmerkende materiaalgebruik en de opvallende en zorgvuldige detaillering in Eclectische stijl met elementen van de Neorenaissance

Stedenbouwkundige/ensemble waarde

• vanwege de bijzondere betekenis van de stadsvilla met hekwerk voortkomend uit de zeer beeldbepalende situering op de kruising van de Stationsweg met het Zuideinde in het cultuurhistorisch zeer waardevolle gebied Zuideinde/Stationsweg/Wilhelminapark
• vanwege de ensemblewaarde met de vergelijkbare, naastgelegen stadsvilla Stationsweg 1 die eveneens is aangewezen als provinciaal monument

Gaafheid

• vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur van de stadsvilla en het hekwerk;
• vanwege de waarde van de stadsvilla in relatie tot de hoge mate van gaafheid van de stedenbouwkundige structuur en het bebouwingsbeeld binnen het cultuurhistorisch zeer waardevolle gebied Zuideinde/Stationsweg/Wilhelminapark

Zeldzaamheid

• vanwege de redelijke mate van zeldzaamheid van de stadsvilla met hekwerk in de provincie Drenthe in relatie tot de voornoemde cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kenmerken