Woningen voor ouden van dagen

Inleiding

Complex woningen voor ouden van dagen, gebouwd aan het begin van de jaren ’50 in opdracht en door de gemeente Ruinerwold, voor bejaarden en gepensioneerde medewerkers van Gemeentewerken, gebouwd in de vorm van zeven blokjes dubbele woningen, in een sobere traditionele stijl naar een ontwerp van de toenmalige gemeentearchitect.

In de jaren na de oorlog werd door de hoge woningnood in een hoog tempo begonnen met de wederopbouw van Nederland. In deze periode werd er een aantal stedenbouwkundige en volkshuisvestelijke experimenten verwezenlijkt. Om het tekort aan woningen te kunnen realiseren, zou de arbeidsproductie en het bouwtempo drastisch omhoog moeten. Hindernissen hierbij waren een gebrek aan arbeiders, grondstoffen en energie.

In de vroeg-naoorlogse periode werd door Drentse gemeenten, opdrachtgevers en architecten gezocht naar in de Drentse dorpen passende nieuwbouwwoningen. De traditionele cottage en de Drentse boerderij werden gebruikt als inspiratiebron en kregen een uitwerking in de verschijningsvorm en detaillering van de vroege volkshuisvesting in Drenthe. De woningen aan de Burg. Buitenweg zijn voorbeelden van traditionele Drentse woningbouw.

Na de oorlog groeide de woningnood explosief onder andere als gevolg van de sterke naoorlogse bevolkingsgroei. Ook het aantal bejaarden groeide, mede door een betere medische en hygiënische verzorging, waardoor de levensduur werd verlengd. Doorstroming van bejaarden naar speciale tehuizen was gewenst. Voor de oorlog liet de huisvesting van deze groep in het algemeen nogal te wensen over, na de oorlog was onder andere volgens prof. Dr. Ir. H.G. van Beusekom (Hoofdingenieur-directeur bij de Centrale Directie van de Wederopbouw en de Volkshuisvesting) het treffen van maatregelen wenselijk. Voor de oorlog had de overheid op dit terrein geen echte steun verleend, reden voor de Centrale Directie van de Wederopbouw en de Volkshuisvesting om van het vraagstuk van de huisvesting van bejaarden een studie te maken. Uitkomst van de studie was dat voor 1950 de woningbehoefte van deze groep vier woonvormen kende: speciale woningen voor ouden van dagen, pensiontehuizen, invalidentehuizen en normale woningen. Voor de studie was gekeken vanuit het gezichtspunt van de wensen van de bejaarden. Uit hun instelling ten opzichte van het leven werden de woonvormen ontwikkeld die bij dat leven pasten, rekening gehouden met psychologische, fysieke en financiële omstandigheden. Rond 1950 werden kleine woningen aangepast aan de speciale behoeften van ouden van dagen en werden pensiontehuizen gebouwd.

De woningen liggen in een uitbreiding aan de noordoostzijde van het lint van Ruinerwold. Ze zijn meanderend gegroepeerd rondom twee hoven. De hoven zijn opgebouwd uit een groen gazon waarin boom- en struikbeplanting. Opvallend is dat de woningen gericht zijn op de hoven en dat de ontsluiting plaats vindt door middel van voetpaden. Door de traditionele, sobere vormgeving en groene omgeving krijgt het gebied een rustieke uitstraling. Deze is geïnspireerd op de tuinstadgedachte van de Engelsman Ebenezer Howard uit 1898: door de slechte woonomstandigheden (industriële revolutie) wilde hij in een groene omgeving satellietsteden ontwikkelen.

Omschrijving

Zeven blokjes van twee woningen, elk op rechthoekige plattegrond, zijn opgetrokken in rode, licht gesinterde baksteen op een plint van donkere baksteen en wordt gedekt door een zadeldak waarop oranje opnieuw verbeterde Hollandse pannen. Op de nok twee gemetselde schoorstenen. De topgevels kragen buiten de gootlijst uit. De gevels worden geleed door staande enkele en drie-delige vensters onder een rollaag. In de topgevel een venster met gemetselde omlijsting. De twee entrees bevinden zich in de voorgevel (lange zijde) en bestaan uit een houten deur met glas waarvoor een gemetselde stoep.

De plantsoenachtige groenvoorziening bestaat uit grasvelden, solitaire bomen en struik- en bloemperken.

Waardering

Complex met woningen voor ouden van dagen, gelegen aan de Burgemeester Buitenweg 25 tot en met 51 (oneven) te Ruinerwold in de gemeente De Wolden, gebouwd aan het begin van jaren ’50 in opdracht van de gemeente Ruinerwold naar ontwerp van de toenmalige gemeentearchitect, van algemeen regionaal belang voor de Provincie Drenthe vanwege de:

• cultuurhistorische waarde gelet op het belang van het complex bejaardenwoningen als representatief voorbeeld van de ontwikkelingen in de naoorlogse woningbouw voor ouden van dagen in Drenthe
• architectuurhistorische waarde vanwege de esthetische kwaliteiten van het totaalontwerp en gelet op het typologische belang van de woningen als voorbeelden van vroeg-naoorlogse volkshuisvesting en de zoektocht van overheden en architecten naar een Drents nieuwbouwtype
• stedenbouwkundige waarde van de bijzondere meanderende positionering van de woningblokjes rond twee hoven, de gerichtheid van de woningen op de hoven en de ontsluiting door middel van voetpaden; ensemblewaarde van de woningen en ruimtelijke relatie die de woningen met hun omgeving aangaan, in de geest van de tuinstadgedachte
• visuele gaafheid van zowel de woningen als de groenvoorziening
• zeldzaamheid van een dergelijke meanderende hovenstructuur