Tramstation en remise Smilde

Inleiding

De in 1915/1916 gebouwde TRAMSTATION en -REMISE van Hijkersmilde is ontworpen in een sobere Overgangsarchitectuur met kenmerken van de late Neorenaissance door architect A.D. Heegerink uit Rotterdam in opdracht van de Nederlandse Tramweg Maatschappij te Utrecht. Het pand behoorde tot de in 1914 geopende lijn Oosterwolde-Assen, die in 1916 werd uitgebreid met de lijn Hijkersmilde-Meppel. Het pand is in samenhang met de naastgelegen dienstwoning cultuurhistorisch van belang op het gebied van de infrastructurele ontwikkelingen in Drenthe. Het tramstation en de remise verkeren in grotendeels authentieke staat. De zuidzijde kent achterstallig onderhoud. Het is oorspronkelijk ontworpen met een loket- en wachtruimte en een remisedeel. De huidige functie is woonhuis en werkplaats.

Het tramstation en de remise zijn rechthoekig van opbouw en liggen vrijstaand in de rooilijn, met de lange zijde en op enige afstand langs een fietspad (ruwweg de plaats van de voormalige trambaan), de openbare weg en de Drentse Hoofdvaart. Aan de achterzijde is vrij uitzicht op landerijen. Aan de voorzijde is het erf verhard met in elleboogverband gelegde oude walen verder is er een gazon en een afgesloten deel waarop opslag van oude materialen. De tramrails zijn niet meer aanwezig.

Omschrijving

Het tramstation heeft een rechthoekige, langgerekte plattegrond en bestaat uit een bouwlaag. Het heeft een zadeldak dat bedekt is met bitumen, het deel boven de werkplaats heeft in de nok een lichtdoorlatende dakbedekking. Op het dak bevindt zich een gemetselde schoorsteen. Het dak heeft een forse (groengeverfde) dakoverstek met houten dakgoot die ondersteund wordt door hanglijsten en korbelen. De hemelwaterafvoer is van zink.

De gevels zijn opgetrokken in bruine en rode bakstenen op een trasraam met rolplint. De geleding van de gevels bestaat uit bruin metselwerk dat afgewisseld wordt met twee horizontaal, rondom het gebouw verlopende banden van drie lagen rode baksteen. Vier vensters met drieruits bovenlicht, grijze afzaat met decoratieve uiteinden, geleden de gevel van het woongedeelte. Twee vensters gepaard, de andere twee aan weerszijden van de entree met bovenlicht, grijze onderdorpel en gemetselde stoep. Boven vensters en deur bevindt zich detaillering in de vorm van boogvelden, segmentbogen van rode bakstenen en aanzetstenen van grijsgekleurd beton.

De entree van de werkplaats zijn schuifdeuren van gegolfd metalen plaatmateriaal. Hierboven bevindt zich een zesruits raamwerkligger met in het midden een kobeel. Verder geeft een dubbele houten strokendeur met panelen (vier) waarvan de bovenste voorzien van vensters toegang tot de werkplaats, hierboven een segmentboogvormig vierruits bovenlicht met segmentboog en aanzetstenen. Op de gevel zijn vervaagde letters te zien.

De noordelijke gevel heeft een venster met drieruits bovenlicht en twee met hout dichtgetimmerde openingen waarvan één een deuropening was en de andere, gezien het aanwezige boogveld, vermoedelijk een venster. Op deze gevel is met verf ‘Hijkersmilde’ aangebracht. De topgevel is bekleed met strokenhout met zaagtanduiteinde. De zuidelijke zijgevel is vergelijkbaar doch hier is een zeer slechte staat van onderhoud geconstateerd, de vensters zijn vervallen en dichtgetimmerd. Verder zijn hier de vervaagde letters ‘metaalwaren’ en drie metalen platen op de gevel te zien.
De achteraanbouw, deels door bewoner/eigenaar zelf gebouwd, valt niet onder de provinciale bescherming.

Tramstation Hijkersmilde is een exemplaar uit een reeks vergelijkbare gebouwen, deze zijn of waren te vinden op de Stationvoorpleinen van Assen, Meppel en Steenwijk.

Waardering

Het tramstation en de remise zijn van algemeen provinciaal belang op grond van de volgende criteria:

Cultuurhistorische waarde

• Het tramstation en de remise zijn vertegenwoordigen hoge cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van de infrastructurele ontwikkelingen in Drenthe rond 1915

Architectuurhistorische waarde

• als bijzondere uitdrukking van een tramstation en remise zijn ze ontworpen in 1914-1916 door de Rotterdamse architect A.D. Heegerink in een sobere Overgangsarchitectuur met kenmerken van de late Neorenaissance
• vanwege het kenmerkende materiaalgebruik en de zorgvuldige detaillering in een sobere Overgangsarchitectuur met kenmerken van de late Neorenaissance

Stedenbouwkundige / ensemblewaarde

• vanwege de beeldbepalende ligging van het tramstation en de remise aan de Drentse Hoofdvaart die van cultuurhistorisch belang is als historisch-infrastructurele ontwikkelingsas van Drenthe
• vanwege de ensemblewaarde van het tramstation en de remise als essentieel historisch-functioneel complexonderdeel in samenhang met de naastgelegen dienstwoning die eveneens in procedure is om te worden aangewezen als provinciaal monument

Gaafheid / authenticiteit

• vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur van het tramstation en de remise;
• vanwege de waarde van het tramstation en de remise in relatie tot de redelijke mate van gaafheid van de stedenbouwkundige structuur van het bebouwingslint aan de Drentse Hoofdvaart

Zeldzaamheid

• vanwege de redelijke mate van zeldzaamheid van het tramstation en de remise in de provincie Drenthe in relatie tot de voornoemde cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kenmerken