Dienstwoning Smilde

Inleiding

De tussen 1914 en 1916 gebouwde DIENSTWONING behorende bij het tramhalte en –remise van Hijkersmilde is ontworpen in een sobere Overgangsarchitectuur met kenmerken van de late Neorenaissance en de Chaletstijl door architect A.D. Heegerink uit Rotterdam in opdracht van de Nederlandse Tramweg Maatschappij. Het complex behoorde tot de in 1914 geopende lijn Oosterwolde Assen, die in 1916 werd uitgebreid met de lijn Hijkersmilde-Meppel. De dienstwoning is in samenhang met de tramhalte en de remise cultuurhistorisch van belang op het gebied van de infrastructurele ontwikkelingen in Drenthe.

Het vrijstaande pand ligt in de rooilijn op enige afstand van de naastgelegen tramhalte, het Fietspad (ruwweg de plaats van de voormalige trambaan), de openbare weg en de vaart. Er is een tuin rondom met bosschages en bomen, aan de achterzijde een moestuin, uitzicht op landerijen en aan de voorzijde een droge greppel met houten beschoeiing. De oprit is deels belegd met oude walen. Er bevinden zich op het perceel nog enkele kleine houten schuurtjes (geen bescherming).

Omschrijving

De DIENSTWONING heeft een rechthoekige, samengestelde plattegrond met een bouwlaag en heeft een zadeldak met oranjerode kruispannen en een plat dak op de oorspronkelijke aanbouw. Op beide daken bevinden zich gemetselde schoorstenen. Het dak heeft een forse overstek aan de onderkant met hout bekleed en met een dakgoot op consolevormige klossen. De hemelwaterafvoer is van zink. Er is een dakraam aan de achterzijde(west).
De gevels zijn opgetrokken in bruine en rode bakstenen op een trasraam met rolplint. De geleding van de gevels bestaat uit bruin metselwerk dat afgewisseld wordt met twee horizontaal, rondom de woning verlopende banden van drie lagen rode baksteen. De bovenste rode decoratieve band van de voorgevel loopt niet door over de achtergevel.
Onder de dakoverstek zitten ingemetselde witte hanglijsten op rolwerk van bruine baksteen met aanzetsteen. Hier tussen in decoratief metselwerk van tweekleurig baksteen in Vlaams verband. In de gevel bevinden zich twee identieke vensters met stijl en zesruits bovenlichten. De bovendorpels hebben afgeronde hoeken, een decoratieve afzaat en een strekkenlaag van rode bakstenen met grijze aanzetstenen. Een iets groter venster aan de andere kant naast de deur heeft geen stijl maar wel een 8-ruits bovenlicht en idem detaillering.
De zijgevels zijn identiek en hebben een smal venster met idem detaillering en een vergelijkbaar venster in de topgevel. Verder is de topgevel bekleed met verticaal strokenhout met een tandlijst.
Iets uit het midden van de voorgevel bevindt zich een dakopbouw met een overstekend zadeldak op klossen en bedekt met kruispannen. De topgevel is bekleed met strokenhout afgewerkt met een tandenlijst. Hierin een venster met middenstijl en bovenlicht, weer dezelfde afgeronde hoeken van de bovendorpel, aanzetstenen en strekkenlaag in rode baksteen. Een decoratieve laag van drie rode bakstenen hoog en een afzaat met decoratieve uiteinden.
De hoofdentree bevindt zich aan de voorzijde (oost), een tweetraps betonnen stoep leidt naar de houten deur met twee vensters, erboven zit een drielichts venster met afgeronde hoeken en een strekkenlaag met aanzetstenen. In het kozijn van de deur zit een trekbel en naast de deur een klein huisnummerplaatje met verbleekte cijfers.
Er is een vierkante oorspronkelijke aanbouw met achterentree, een houten deur met stoep, muurankers, geprofileerde daklijst en platdak. Door een recentere aanbouw aan weerszijden van de oorspronkelijke beslaat de aanbouw de hele achtergevel van de woning.
Hierin is en venster aangebracht. De nieuwe aanbouw valt niet onder de provinciale bescherming.

Waardering

De dienstwoning is van algemeen provinciaal belang op grond van de volgende criteria:

Cultuurhistorische waarde

• de dienstwoning behorende bij de tramhalte en -remise vertegenwoordigt hoge cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van de infrastructurele ontwikkelingen in Drenthe rond 1915

Architectuurhistorische waarde

• als bijzondere uitdrukking van dienstwoning bij een tramhalte en -remise ontworpen rond 1914 door de Rotterdamse architect A.D. Heegerink in een sobere Overgangsarchitectuur met kenmerken van de late Neorenaissance en de Chaletstijl
• vanwege het kenmerkende materiaalgebruik en de zorgvuldige detaillering in een sobere Overgangsarchitectuur met kenmerken van de late Neorenaissance en de Chaletstijl

Stedenbouwkundige / ensemblewaarde

• vanwege de beeldbepalende ligging van dienstwoning aan de Drentse Hoofdvaart die van cultuurhistorisch belang is als historisch-infrastructurele ontwikkelingsas van Drenthe
• vanwege de ensemblewaarde van de dienstwoning als essentieel historisch-functioneel complexonderdeel in samenhang met de naastgelegen tramhalte en -remise die eveneens in procedure is om te worden aangewezen als provinciaal monument

Gaafheid / authenticiteit

• vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur van de dienstwoning;
• vanwege de waarde van de dienstwoning in relatie tot de redelijke mate van gaafheid van de stedenbouwkundige structuur van het bebouwingslint aan de Drentse Hoofdvaart

Zeldzaamheid

• vanwege de redelijke mate van zeldzaamheid van de dienstwoning in de provincie Drenthe in relatie tot de voornoemde cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kenmerken