Herberg Zuidlaren

Inleiding

Een omstreeks 1850 gebouwde, voormalige HERBERG uitgevoerd als blokvormig dwarshuis met een opvallende zuilengang in de voorgevel. Het pand dat beeldbepalend is gelegen in het centrum van Zuidlaren vormt een ensemble met het naastgelegen pand Kerkbrink 4, met een op de portico voorbordurende ritmiek in de voorgevel. De beide panden vormden oorspronkelijk een functionele eenheid als herberg, waarbij de stalling van koetsen en paarden op de benedenverdieping van Kerkbrink 4 was ondergebracht. Kerkbrink 4 is eveneens in procedure om te worden aangewezen als provinciaal monument.
Het pand heeft enige wijzigingen ondergaan. Bij een recente verbouwing is tegen de westelijke gevel van het achterste bouwdeel een aanbouw geplaatst van twee bouwlagen met een zadeldak. Ook is hierbij de kap van het naastgelegen bouwvolume opgehoogd, waardoor een hogere nok en een steilere dakhelling zijn ontstaan. Het oostelijk dakschild is voorzien van een niet originele dakkapel en dakramen. Ook op de zuidelijke dakvlakken zijn in totaal twee dakramen aangebracht. Verder is een verbinding gerealiseerd tussen de beide kappen en zijn de oorspronkelijke nokhoekschoorstenen vervangen door exemplaren uit plaatmateriaal. De forse serre aan de linkerzijde stamt in oorsprong uit de jaren dertig van de vorige eeuw, maar is recent aan de achterzijde in stijl fors vergroot. De bovengenoemde recent gerealiseerde uitbreidingen vallen niet onder de bescherming. Het pand, dat sinds lange tijd een horeca-functie heeft, is gelegen binnen het van rijkswege beschermde gezicht van Zuidlaren.

Omschrijving

Een uit twee bouwlagen bestaand voormailg DWARSHUIS op rechthoekige plattegrond dat is opgetrokken in wit gepleisterd metselwerk op een lage zwart geschilderde plint.
Het pand wordt gedekt door een schilddak recent opnieuw belegd met een zwart geglazuurde opnieuw verbeterde Hollandse pan; aan de voorzijde verkropte geprofileerde dak- en gootlijst; bakgoot; twee nokhoekschoorstenen uit niet origineel materiaal; niet originele dakvensters in alle dakschilden; niet originele dakkapel op oostelijk dakschild.
De onderzijde van de oostgevel is terugliggend opgetrokken, waarbij de verdieping wordt ondersteund door een portico voorzien van zich verjongende zuilen op postament met kroonlijst. De gevel van de begane grond wordt geleed door vier lage T-vensters met een houten paneel aan de onderzijde; van het meest noordelijke venster is het bovenlicht dichtgezet; een niet originele houten deur voorzien van bovenlicht; de zuilengang is voorzien van een niet originele tegelvloer in rode, gele en zwarte plavuizen; voor de entree een afwijkend patroon.
De zuidelijke zijgevel wordt geleed door drie verdiepingsvensters als in de voorgevel. Op de begane grond een aangebouwde houten serre op wit gepleisterde gemetselde onderbouw; liggende vensters voorzien van 3-ruits bovenlicht; porte brisee. Aan de achterzijde een niet originele uitbreiding met een vormgeving die aansluit op de oorspronkelijke serre.
Op het platte dak van de serre een terras/balkon voorzien van een recent vernieuwde houten balustrade als rond het balkon aan de voorgevel.
De deels oorspronkelijke aanbouw tegen de achtergevel van het hoofdgebouw is eveneens opgetrokken in wit gepleisterd metselwerk en wordt gedekt door een (recent verhoogd) schilddak belegd met opnieuw verbeterde Hollandse pannen; nokhoekschoorsteen; niet originele dakvensters.
In de zuidgevel twee verdiepingsvensters als in het hoofdgebouw echter wel voorzien glas-in-lood; in de oostgevel een smaller T-venster.

Waardering

De herberg is van algemeen belang voor de provincie Drenthe op grond van de volgende criteria:

Cultuurhistorische waarde

• vanwege de waarde van de herberg uitgevoerd als blokvormig dwarshuis als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van de horecavoorziening op het Drentse platteland omstreeks het midden van de negentiende eeuw

Architectuurhistorische waarde

• als representant van een herberg uit omstreeks 1850 in een Ambachtelijk-traditionele bouwtrant
• vanwege het kenmerkende materiaalgebruik en de sobere detaillering in een Ambachtelijk-traditionele stijl

Stedenbouwkundige/ensemble waarde

• vanwege de zeer beeldbepalende ligging van de herberg aan de Kerkbrink als belangwekkend onderdeel van de oorspronkelijke bebouwingsstructuur binnen het van rijkswege beschermde gezicht van Zuidlaren
• vanwege de ensemblewaarde van het horecapand en de naastgelegen winkel Kerkbrink 4 (voormalig onderdeel van de herberg) dat eveneens in procedure is om te worden aangewezen als provinciaal monument, als essentiële complexonderdelen van de voormalige herberg

Gaafheid

• vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur van de herberg
• vanwege de waarde van de herberg in relatie tot de hoge mate van gaafheid van de stedenbouwkundige structuur en het bebouwingsbeeld van de directe omgeving, gelegen in het van rijkswege beschermde gezicht van Zuidlaren

Zeldzaamheid

• vanwege de redelijke mate van zeldzaamheid van de herberg in de provincie Drenthe in relatie tot de voornoemde cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kenmerken