Herenhuis Zuidlaren

Inleiding

Een omstreeks 1860 in een Ambachtelijk-traditionele bouwstijl gebouwd HERENHUIS met aangebouwd voormalig KOETSHUIS. Tegenwoordig doet het complex dienst als praktijkwoning van een huisarts. Hoewel in de voorgevel de 6-ruits vensters niet meer aanwezig zijn en het glas-in-lood in de bovenlichten later is aangebracht, is het pand redelijk authentiek bewaard gebleven. Ten behoeve van de inrichting van een praktijkruimte is in 1989 in opdracht van huisarts Mees de gevelindeling van het koetshuis ingrijpend gewijzigd naar een ontwerp van B. Veenstra uit Schipborg. De provinciale bescherming van het koetshuis beperkt zich derhalve tot de globale indeling en het metselwerk van de voorgevel. Het pand, met een ondiepe voortuin, is gelegen binnen het van rijkswege beschermde dorpsgezicht van Zuidlaren langs de doorgaande weg en aan de rand van de Grote Brink. Het pand wordt in de omschrijving van het beschermde gezicht benoemd als beeldbepalend.

Omschrijving

Het uit twee bouwlagen bestaande HERENHUIS is gebouwd op een rechthoekige plattegrond en opgetrokken in een rood/bruine baksteen op een grijs gepleisterde plint.
Het pand wordt gedekt door een schilddak dat is belegd met een zwart geglazuurde opnieuw verbeterde Hollandse pan. Op het dak twee (opnieuw aangebrachte) gemestelde nokhoekschoorstenen voorzien van schoorsteenbord. Rond de woning een verkropte kroonlijst met bakgoot. De gevels worden geleed door niet originele schuifvensters met licht getoogd glas-in-lood bovenlicht onder hanenkam en een natuurstenen onderdorpel.
De voorgevel is voorzien van een middenrisaliet en gemetselde hoekpilasters. Op de verdieping vensters met originele persiennes; deze zijn op de begane grond niet meer aanwezig. De noordelijke zijgevel is blind opgemetseld, in de zuidelijke zijgevel is op de verdieping een zelfde venster als in de voorgevel aangebracht, voorzien van persiennes.
De entree bevindt zich in het middenrisaliet van de symmetrische voorgevel en bestaat uit een vleugeldeur met een rondboog houten deuromlijsting met uitkragende diamantkop sluitsteen; geprofileerd kalf met daarboven een rondboog bovenlicht. Aan de onderzijde een natuurstenen onderdorpel en neut. Rond de entree is een uitkragende geprofileerde deuromlijsting aangebracht met daarboven een korte kroonlijst, waarop een opengewerkte bloembak van siersmeedwerk.
Langs de zuidelijke zijgevel staat een aangebouwd voormalig KOETSHUIS dat is opgetrokken in een rood/bruine baksteen. De aanbouw wordt gedekt door een afgewolfd zadeldak met daarop een zwarte oude Hollandse golfpan. De baanders van het koetshuis zijn gewijzigd en bestaan nu uit een gevelopening met samengesteld venster en deur en een gevelopening waarin een niet originele garagedeur onder een doorlopende rollaag Daarboven een opening voor een zolderluik met een niet originele glazen invulling. De topgevel heeft vlechtingen en een korte lijstgevel onder het afgewolfde dak.

Waardering

Het herenhuis is van algemeen provinciaal belang op grond van de volgende criteria:

Cultuurhistorische waarde

• het herenhuis vertegenwoordigt cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van de huisvesting van notabelen rond het midden van de negentiende eeuw in Drenthe

Architectuurhistorische waarde

• vanwege de waarde van het dwarshuis uit circa 1860 als bijzondere uitdrukking van woonhuisarchitectuur in Ambachtelijk-traditionele stijl met Neoclassicistische kenmerken in Drenthe;
• vanwege de esthetische kwaliteiten van het ontwerp;
• vanwege het kenmerkende materiaalgebruik en de zorgvuldige detaillering met Neoclassicistische kenmerken

Stedenbouwkundige/ensemble waarde

• vanwege de bijzondere betekenis van het woonhuis voortkomend uit beeldbepalende situering aan de uitvalsweg en aan de Grote Brink binnen het van rijkswege beschermde gezicht van Zuidlaren;
• vanwege de betekenis van het dwarshuis en het koetshuis als essentiële onderdelen van een woonhuiscomplex dat als representant van het historische Drentse woonhuis in cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig opzicht van belang is

Gaafheid

• vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur van het dwarshuis;
• vanwege de waarde van het woonhuis in relatie tot de redelijke mate van gaafheid van de structuur en het bebouwingsbeeld van het lint langs de uitvalsweg en aan de Grote Brink binnen het van rijkswege beschermde gezicht van Zuidlaren

Zeldzaamheid

• vanwege de redelijke mate van zeldzaamheid van het dwarshuis in de provincie Drenthe in relatie tot de voornoemde cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kenmerken