Katoenspinnerij Veenhuizen

Inleiding

Een in 1839 in opdracht van de Maatschappij van Weldadigheid gebouwd RESTANT van een KATOENSPINNERIJ. Na een brand in 1962 is het middengedeelte van het complex door brand verwoest waarbij een noordelijker gelegen gedeelte (Rijksmonument) en dit gedeelte gespaard zijn gebleven. Sinds 1860 is het gebouw in gebruik geweest als weeshuis en schoolgebouw en rond 1920 is het verbouwd tot kerkgebouw en onderkomen voor bejaarde verpleegden. Na 1945 is het nog enige tijd in gebruik geweest als ‘open inrichting’ Bergveen. Door middel van een tweetal niet originele aanbouwen is het pand momenteel verbonden met de voormalige directiewoning Stoomweg 2 (provinciaal monument). De gebouwen vormen samen een ensemble met een grote cultuurhistorische waarde. De erfinrichting van het pand bestaat grotendeels uit gazon en is sterk verwaarloosd.

Omschrijving

Een uit 1 bouwlaag bestaand RESTANT van een KATOENSPINNERIJ dat is opgetrokken in rood/bruine baksteen; de noordelijke gevel ter plaatse van het door brand verwoeste tussengedeelte is gedeeltelijk voorzien van grijs stucwerk. Het pand wordt gedekt door een dubbel schilddak belegd met gesmoorde Hollandse pannen; gemetselde schoorsteen met uitkragende rand op zuidelijk dakschild; tegen de zuidelijke gevel een hoog opgaande gemetselde schoorsteen met uitkragende rand; kroonlijst met houten bakgoot (langs de zuidelijke gevel is de kroonlijst niet meer aanwezig); zinken vergaarbakken met waterspuwer; niet originele hemelwaterafvoer.
De oostelijke gevel wordt geleed door twee 20-ruits vensters onder gemetselde hanenkam; bovenlicht uitgevoerd als valraam. In het linker geveldeel is een venster verwijderd en vervangen door een niet originele stalen garagedeur; de hanenkam van het oorspronkelijke venster is nog zichtbaar.
De westelijke gevel wordt geleed door drie vensters als in de oostgevel; links in deze gevel is eveneens een garagedeur ingebroken bestaande uit een niet originele dubbele opgeklampte deur; een gedeelte van een venster onder hanenkam is boven de deur nog zichtbaar.
Tegen de zuidelijke gevel de niet originele aansluiting met de directiewoning; drie vensters onder hanenkam als in de oostgevel; bovenste gedeelte oorspronkelijk venster boven de aanbouw; smeedijzeren staafankers.

Waardering

Het restant van de voormalige katoenspinnerij is van algemeen provinciaal belang op grond van de volgende criteria:

Cultuurhistorische waarde

• het restant van de voormalige katoenspinnerij van de Maatschappij van Weldadigheid vertegenwoordigt een hoge cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een bedrijfsgebouw, vanwege de relatie met de geschiedenis van de Rijkswerkinrichting en het gebied van Veenhuizen dat als geheel een bijzondere plaats inneemt binnen de ontwikkelingsgeschiedenis van de ontginning van woeste gronden, armenzorg, (gedwongen) werkverschaffing en later de huisvesting van gedetineerden in Drenthe

Architectuurhistorische waarde

• het restant van de katoenspinnerij vormt een bijzondere uitdrukking van een bedrijfsgebouw dat in eerste aanleg in 1839 werd gebouwd in een Ambachtelijk-traditionele trant;
• vanwege het kenmerkende materiaalgebruik en de zorgvuldige detaillering in Ambachtelijk-traditionele trant met vensterdetails waarschijnlijk afkomstig uit de periode dat het gebouw in gebruik was als schoolgebouw

Stedenbouwkundige / ensemblewaarde

• vanwege de betekenis van het restant van de voormalige katoenspinnerij als essentieel historisch-functioneel complexonderdeel van de voormalige katoenspinnerij behorende bij de Rijkswerkinrichting Veenhuizen die als representant van de ontwikkelingsgeschiedenis van de ontginning van woeste gronden, armenzorg, (gedwongen) werkverschaffing en later de huisvesting van gedetineerden in Drenthe in cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig opzicht van belang is;
• vanwege de beeldbepalende ligging van het restant van de voormalige katoenspinnerij in het buurtschapje Bergveen en binnen het van rijkswege Beschermde Gezicht van Veenhuizen;
• vanwege de visuele en historisch-functionele samenhang met de naastgelegen rijksmonumentale restanten van de katoenspinnerij en de naastgelegen voormalige dienstwoning Stoomweg 2 die eveneens wordt aangewezen als provinciaal monument

Gaafheid / authenticiteit

• vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur van het restant van de katoenspinnerij;
• vanwege de waarde van het restant van de voormalige katoenspinnerij in relatie tot de hoge mate van gaafheid van de stedenbouwkundige structuur en het bebouwingsbeeld binnen het van rijkswege beschermde gezicht van Veenhuizen

Zeldzaamheid:

• vanwege de hoge mate van zeldzaamheid van het restant van de voormalige katoenspinnerij in de provincie Drenthe in relatie tot de voornoemde cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kenmerken