restanten modelboerderij Dennenhoeve

Inleiding

Restanten van de modelboerderij “Dennenhoeve”, bestaande uit een complex varkensstallen, een beheerderswoning, een dwarsschuur en twee sets gemetselde pijlers, gebouwd in opdracht van A.M. van Dusseldorp, industrieel en graanhandelaar uit Rotterdam. Van Dusseldorp ontwikkelde bij Hooghalen een eigen jachtgebied met landhuis, genaamd Dennenrode. Het landhuis (1921, RM) is naar ontwerp de Amsterdamse School architect Michiel Brinkman. Naast het landhuis, de modelboerderij met beheerderswoning en 60 ha uitgestrekt land waren er verschillende bijgebouwen die bij het landgoed hoorden, waaronder ook een cottage annex voormalige boswachterswoning genaamd ‘Klein Dennenrode’ (Beilerweg 22).
Het oorspronkelijke boerderijencomplex werd tusen 1926 en 1931 gebouwd door de Hooghaler architect Joh. Hidding en zn. Deze boerderij had een voorbeeldfunctie als modelboerderij en getuigde van een uitgesproken ontwerp gerelateerd aan de Amsterdamse School. De boerderij kende voor die tijd zeer moderne toepassingen als een waterleiding, een onderkeldering en zeer stevige funderingswerken. De stallen waren betegeld en de details van deuren, ramen en schoorstenen kregen een architectonische uitstraling en werden zorgvuldig afgewerkt.
In augustus 1943 brandde Dennenhoeve gedeeltelijk af. De toenmalige bewoners waren de familie Sijbenga. De varkensschuur, dwarsschuur, toegangspijlers, restanten van de fundering als ook de beheerderswoning die bij dit complex hoorden, staan nog ter plaatse en zijn representanten van de voormalige bijzondere geschiedenis van deze plek.

De in 1953 gebouwde boerderij aan de Beilerweg 26 te Hooghalen is gebouwd ter vervanging van – en op de locatie van – de afgebrande modelboerderij . De huidige herbouwde boerderij werd ontworpen door architect E. Kiestra van het Bouwbureau voor de Landbouw – Gelderland-Overijssel in opdracht van G. Sijbenga uit Hooghalen. De in de brand gespaarde delen van de afgebrande modelboerderij, werden niet afgebroken en ingepast in de nieuwe situatie. Achter het aparte woonhuis werden in een T-vorm de bedrijfsgebouwen gebouwd. Het ontwerp van de nieuwe boerderij getuigt van een modernisering van het landbouwbedrijf zoals dat vanaf de jaren vijftig werd toegepast; de woning wordt gescheiden van de schuur en krijgt de uitstraling van een burgerwoning.
De nieuwe schuur wordt op de fundamenten van de oude gebouwd. In 1972 werd een tractorbox tegen de zuidzijde van de boerderij geplaatst. Deze box valt vanwege onvoldoende ouderdom niet onder de provinciale bescherming.
Aan weerszijden van de oprit aan de zuidzijde en iets noordelijker langs de weg staan twee sets gemetselde pijlers die tot het voormalige boerderijencomplex “Dennenhoeve” hebben behoord. Aan de structuur en de aard van de erfindeling en- bebouwing is duidelijk te zien dat de locatie van de moderne boerderij voorheen deel uitmaakte van een groter complex, waar tevens het naastgelegen varkensschuur en beheerderswoning op nummer 24 toe behoorde.
Aan de rechterzijde van oostgevel van de hooiberging is een gemetselde schoorsteen verwijderd die grote gelijkenis vertoonde met de nog aanwezige schoorsteen in de naastgelegen schuur op nummer 24. Het complex ligt teruggerooid op een ruim perceel dat min of meer ligt ingeklemd tussen de Rijksweg A28 aan de westzijde en de spoorlijn Assen-Beilen aan de oostzijde.
Arend Hidding (1893-1952) was architect te Hooghalen en hoorde bij de architect/timmerman-familie Hidding die in deze regio veel boerderijen heeft gebouwd, o.a. de wederopbouwboerderijen in de jaren ’50 van de vorige eeuw. De modelboerderij was het hoogtepunt in zijn oeuvre. Met zijn ontwerp heeft Hidding geprobeerd aan te sluiten bij de architectonische beeldtaal van het landhuis Dennenrode.

Omschrijving

Varkensstallen

Het complex met varkenstallen is opgebouwd uit een rechthoekige plattegrond met een krimp aan de oostzijde richting de Beilerweg. Het in donkerbruine steen gemetselde geheel is geplaatst onder een afgewolfd zadeldak dat aan de noordzijde en de wolfseinden nog is bedekt met riet – naar de oorspronkelijke situatie – en aan de zuidzijde (de kwetsbare zijde) is bekleed met golfplaten. Het zgn. voorhuis werd gebruikt als bereidingskeuken voor het varkensvoer en heeft een andere uitstraling dan de stal. De voorgevel bestaat uit in de hoeken afgeschuinde baanderdeuren met daarboven een opening voor de opslagruimte. Aan weerszijden van de deuren zijn elk een samengesteld houten raam met vierruits-verdeling, van elkaar gescheiden door een houten kalf. Boven elk raam is een kleine vierruits houten raam geplaatst ter hoogte van de opslagruimte. Het achtergedeelte werd gebruikt voor de varkens en bestaat uit acht traveeën (met daarachter van oorsprong elk een hok) met twee rechthoekig liggende zesruits houten ramen die door een decoratieve gemetselde borstwering verticaal van elkaar worden gescheiden en een buitendeur. De raam- en deur elementen worden om en om in de gevel geplaatst. De taps toelopende schoorsteen op de noordoost hoek van de bebouwing ter hoogte van de voormalige vuurplaats is behouden gebleven. In de krimp zijn eveneens twee houten samengestelde ramen geplaatst naar model van de ramen aan de voorzijde.
De schuurdeuren in de achtergevel zijn vervangen door moderne roldeuren.

Jongveestal

De voormalige jongveestal is gebouwd op een rechthoekige plattegrond en opgetrokken in dezelfde gele baksteen als de rest van het complex. Het wordt gedekt door een afgewolfd zadeldak met daarop een rode opnieuw verbeterde Hollandse pan. De oostgevel wordt aan de linkerzijde geleed door twee drieruits vensters met roedenverdeling en aan de rechterzijde door een opgeklampte deur. In deze gevel zijn nog veel bouwsporen waarneembaar van de oorspronkelijke situatie. De karakteristiek schoorsteen is onlangs wegens de slechte bouwtechnische staat verwijderd. Het oorspronkelijke rieten dak met licht-dakkapel is na de brand vervangen door een met pannen bedenkt exemplaar.

Beheerderswoning

De voormalige beheerderswoning heeft de uitstraling van een cottage met een afgewolfd rieten zadeldak met gebakken nokvorsten en een centrale gemetselde schoorsteen op de nok. Het exterieur van de woning is nog nagenoeg origineel met uitzondering van een verwijderde deur in de zuidgevel ter hoogte van de krimp. Het bestaat uit een nagenoeg rechthoekige plattegrond en is uit dezelfde steen opgemetseld als de varkensstallen en toegangspijlers. Het geheel bestaat deels uit vierkante houten raamkozijnen met gekruiste roeden als ook kleinere houten ramen en een semi-dakkapel aan de zuidzijde.

Toegangspijlers

De vier (2×2) gemetselde toegangspijlers aan de westzijde van de Beilerstraat maken deel uit van de oorspronkelijke situatie uit de jaren ’20. Zij geven een indruk van de status van het geheel.

Waardering

Restanten van het modelboerderijcomplex “Dennenhoeve”, gelegen aan de Beilerweg 24 en 26 te Hooghalen in de gemeente Midden-Drenthe, gebouwd in de periode 1926-1931 in opdracht van de Rotterdamse graanhandelaar A.M. van Dusseldorf Pz. door Arend Hidding en zn., van algemeen regionaal belang voor de provincie Drenthe vanwege de:

• cultuurhistorische waarde als uiting van een bijzondere sociaaleconomische ontwikkeling en vanwege de bijzondere typologische betekenis; en als zijnde onderdeel van de geschiedenis van het landgoed Dennenrode.
• architectuurhistorische waarde, zich uitend in de esthetische kwaliteiten van het ontwep door de bijzondere vormgeving en materiaalgebruik, vanwege het bijzondere belang van het oeuvre van Arend Hidding voor Drenthe;
• ensemblewaarde van de unieke restanten van de voormalige modelboerderij “Dennenhoeve” en hun betekenis voor het landgoed Dennenrode; vanwege de positionering van de restanten – zich voegend naar de oorspronkelijke U-vormige stedenbouwkundige opzet van het voormalig complex Dennenhoeve;
• vanwege de structurele gaafheid van de varkensstallen, de toegangspijlers en de beheerderswoning;
• vanwege de zeldzaamheid van dergelijke bijzondere restanten van modelboerderijbouw in Drenthe.